Wzrost liczby ekstremalnych zjawisk pogodowych, ryzyko katastrof technologicznych oraz niestabilna sytuacja geopolityczna powodują, że bezpieczeństwo ludności cywilnej nabiera szczególnego znaczenia. Każdy z nas powinien wiedzieć, gdzie w najbliższym otoczeniu znajdują się miejsca, które mogą zapewnić ochronę w sytuacji zagrożenia. Świadomość takich lokalizacji oraz znajomość ich specyfiki mogą przesądzić o skuteczności reakcji w chwili kryzysu.
Ogólnopolska inwentaryzacja – co już wiemy?
W latach 2022–2023 Państwowa Straż Pożarna przeprowadziła ogólnokrajową inwentaryzację schronów, ukryć i miejsc doraźnego schronienia. Było to największe przedsięwzięcie tego typu w historii Polski, a jego celem było określenie realnych możliwości ochrony ludności. Strażacy zinwentaryzowali 234 735 obiektów, których łączna pojemność przekracza 49 milionów osób – więcej niż wynosi populacja naszego kraju.
Trzy podstawowe kategorie schronień
Schrony to obiekty o najwyższym poziomie zabezpieczenia. Muszą być hermetyczne i wyposażone w systemy filtracji oraz wentylacji powietrza. W Polsce znajduje się ich około dwóch tysięcy, a ich łączna pojemność to ponad 300 tysięcy osób. 
Ukrycia to budowle o mniejszym stopniu ochrony, zazwyczaj niehermetyczne. Najczęściej są to piwnice lub inne pomieszczenia zaadaptowane do funkcji schronienia. W skali kraju zidentyfikowano blisko dziewięć tysięcy takich miejsc, które mogą pomieścić ponad 1,1 miliona osób.
Najliczniejszą kategorię stanowią miejsca doraźnego schronienia (MDS). To ponad 224 tysiące lokalizacji, które mogą być wykorzystane w nagłych przypadkach – od garaży podziemnych, przez tunele i wykopy ziemne, po przestrzenie w budynkach użyteczności publicznej. Ich standard jest zróżnicowany, jednak w sytuacji kryzysowej odgrywają istotną rolę.
Aplikacja „Schrony” – narzędzie dla obywateli
Na podstawie danych zebranych podczas inwentaryzacji powstała ogólnodostępna aplikacja internetowa „Schrony”, dostępna pod adresem http://schrony.straz.gov.pl. Umożliwia ona wyszukiwanie obiektów ochronnych na interaktywnej mapie, z podziałem na schrony, ukrycia i miejsca doraźnego schronienia. Aplikacja działa zarówno na komputerach, jak i urządzeniach mobilnych, dzięki czemu każdy obywatel może w prosty sposób sprawdzić najbliższą lokalizację.
Centralna Ewidencja Obiektów Zbiorowej Ochrony
Docelowym narzędziem informacyjnym będzie Centralna Ewidencja Obiektów Zbiorowej Ochrony, której powstanie przewiduje ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej z 5 grudnia 2024 r.. Rozporządzenie regulujące jej funkcjonowanie wejdzie w życie 25 lipca 2025 r. Do tego czasu aplikacja „Schrony” pełni rolę pomocniczą i edukacyjną, dostarczając obywatelom wiedzy o możliwościach ochronnych w ich otoczeniu.
Dlaczego warto znać lokalizację schronów?
Znajomość najbliższych miejsc schronienia to nie tylko element świadomości obywatelskiej, ale też praktyczne przygotowanie na realne zagrożenia. W sytuacji kryzysowej liczy się czas reakcji. Osoba, która wie, gdzie się udać, działa szybciej i skuteczniej, zwiększając swoje szanse na bezpieczeństwo. To również ważny sygnał dla władz lokalnych i centralnych, że temat infrastruktury ochronnej musi być rozwijany i modernizowany w zgodzie z nowymi standardami bezpieczeństwa.
